Jak astygmatyzm przeszkadza w prowadzeniu pojazdu?

Astygmatyzm to jedna z najczęściej występujących wad refrakcji oka, obok krótkowzroczności i nadwzroczności. Choć dla wielu osób wydaje się mniej problematyczny, w rzeczywistości może poważnie wpływać na zdolność do prowadzenia pojazdów. W warunkach drogowych, gdzie szybkość reakcji, ostrość widzenia i prawidłowa ocena odległości są kluczowe, nawet niewielki astygmatyzm może zwiększyć ryzyko błędnych decyzji kierowcy. W tym artykule omawiamy, czym jest astygmatyzm, jak wpływa na percepcję w czasie jazdy, jakie są zagrożenia dla bezpieczeństwa i jakie metody leczenia pozwalają przywrócić pełną zdolność do prowadzenia pojazdu.

Czym jest astygmatyzm?

Astygmatyzm to wada wzroku wynikająca z nieregularnej krzywizny rogówki lub soczewki oka. Zamiast jednolicie zaokrąglonego kształtu, powierzchnia oka jest bardziej „eliptyczna”, co sprawia, że światło wpadające do oka nie ogniskuje się w jednym punkcie na siatkówce. W rezultacie obraz odbierany przez mózg jest zamazany lub zniekształcony — szczególnie w przypadku kontrastów i linii prostych.

Astygmatyzm często współwystępuje z innymi wadami refrakcji, co dodatkowo komplikuje postrzeganie otoczenia, szczególnie w sytuacjach wymagających szybkiego i precyzyjnego działania, takich jak prowadzenie pojazdu.

Jak widzi kierowca z astygmatyzmem?

Kierowcy cierpiący na astygmatyzm zgłaszają różnorodne objawy, które znacząco utrudniają prowadzenie pojazdu. Do najczęstszych należą:

• rozmazany obraz, szczególnie przy patrzeniu na znaki drogowe lub światła sygnalizacji,
• podwójne widzenie lub tzw. „halo” wokół źródeł światła (np. reflektorów),
• trudności z oceną odległości i prędkości innych pojazdów,
• zniekształcenia pionowych i poziomych linii (np. krawędzi jezdni, pasów ruchu),
• bóle głowy i uczucie zmęczenia oczu po dłuższym czasie prowadzenia,
• pogorszenie widzenia szczególnie w nocy i przy słabym oświetleniu.

Dla osoby z astygmatyzmem jazda nocą może być szczególnie trudna – światła samochodów nadjeżdżających z naprzeciwka mogą oślepiać bardziej niż przeciętnie, a kontrasty między ciemnym otoczeniem a jasnymi obiektami są mniej wyraźne.

Jak astygmatyzm wpływa na bezpieczeństwo jazdy?

Astygmatyzm może wpływać na wiele aspektów percepcji wzrokowej, które są kluczowe dla bezpiecznej jazdy:

1. Opóźniona reakcja na bodźce wizualne
Zniekształcone widzenie sprawia, że kierowca potrzebuje więcej czasu na rozpoznanie znaków drogowych, sygnalizacji czy manewrów innych uczestników ruchu.

2. Błędna ocena odległości i prędkości
Nieostre kontury obiektów mogą prowadzić do złej oceny dystansu, co jest szczególnie niebezpieczne przy wyprzedzaniu, włączaniu się do ruchu i w sytuacjach nagłego hamowania.

3. Zmęczenie oczu i spadek koncentracji
Kierowca z astygmatyzmem, który nie nosi korekcji wzroku, musi nieustannie „napinać” wzrok, co skutkuje szybszym zmęczeniem i gorszą koncentracją.

4. Pogorszenie widzenia po zmroku
Astygmatyzm znacznie utrudnia jazdę nocną, kiedy widzenie i tak jest ograniczone. Efekty rozbłysków i refleksów mogą dezinformować kierowcę, prowadząc do ryzykownych decyzji.

5. Podwyższone ryzyko kolizji
Z powodu opisanych powyżej zaburzeń widzenia i opóźnionej reakcji, ryzyko uczestnictwa w kolizji lub wypadku wzrasta – szczególnie u osób, które nie są świadome swojej wady lub nie stosują korekcji.

Czy z astygmatyzmem można prowadzić pojazd?

W większości przypadków tak – jednak pod pewnymi warunkami. Astygmatyzm, który nie przekracza dopuszczalnych norm ostrości wzroku po korekcji (czyli po założeniu odpowiednich okularów lub soczewek), nie dyskwalifikuje kierowcy. Warto jednak podkreślić, że:

• wada musi być skorygowana – okulary lub soczewki są obowiązkowe, jeśli ich brak pogarsza ostrość wzroku poniżej wymaganego poziomu (najczęściej 0,7 na lepszym oku),
• kierowca powinien okresowo kontrolować wzrok, ponieważ wada może się pogłębiać,
• orzeczenie lekarskie przy ubieganiu się o prawo jazdy zawiera adnotację o konieczności stosowania korekcji (kod 01.06 na dokumencie prawa jazdy).

Brak stosowania przepisanej korekcji (np. jazda bez okularów) jest wykroczeniem i może skutkować mandatem, punktami karnymi, a w przypadku wypadku – poważnymi konsekwencjami prawnymi.

Jakie są metody leczenia astygmatyzmu?

W zależności od rodzaju i nasilenia wady, dostępne są następujące metody leczenia astygmatyzmu:

1. Okulary korekcyjne

Najczęściej stosowana metoda – szkła cylindryczne pozwalają skorygować zniekształcony obraz i zapewnić ostre widzenie. Okulary są łatwe w użyciu, choć mogą nieco ograniczać pole widzenia peryferyjnego.

2. Soczewki kontaktowe toryczne

Przeznaczone specjalnie dla osób z astygmatyzmem. Ich zaletą jest lepsza jakość widzenia przestrzennego i brak ograniczeń mechanicznych (np. przy zakładaniu kasku motocyklowego).

3. Laserowa korekcja wzroku

W przypadkach stabilnego astygmatyzmu możliwe jest przeprowadzenie laserowej korekcji metodami LASIK, PRK lub SMILE. Zabieg polega na modelowaniu powierzchni rogówki tak, by skorygować jej nieregularny kształt. Po udanej operacji wielu pacjentów odzyskuje pełną ostrość wzroku i nie wymaga już korekcji podczas jazdy.

Uwaga: Laserowa korekcja nie jest zalecana każdemu. Przeciwwskazaniami są m.in. cienka rogówka, aktywne choroby oczu, choroby autoimmunologiczne oraz wiek poniżej 21 lat.

4. Soczewki wewnątrzgałkowe (w przypadku wysokiego astygmatyzmu)

W niektórych przypadkach, gdy wada przekracza zakres korekcji laserowej, możliwe jest wszczepienie soczewek fakijnych lub wymiana soczewki naturalnej. Procedura jest bardziej inwazyjna, ale skuteczna w przypadkach zaawansowanych.

Astygmatyzm to wada wzroku, która – choć często bagatelizowana – może znacząco wpływać na bezpieczeństwo jazdy. Zniekształcone widzenie, problemy z kontrastem i oceną odległości to tylko niektóre z dolegliwości, które mogą prowadzić do niebezpiecznych sytuacji na drodze. Na szczęście współczesna medycyna oferuje skuteczne metody korekcji, dzięki którym nawet osoby z umiarkowanym astygmatyzmem mogą bezpiecznie prowadzić pojazdy. Kluczem jest jednak świadomość wady, regularne kontrole wzroku i konsekwentne stosowanie odpowiedniej korekcji. Artykuł zrealizowany we współpracy z kliniką Blikpol https://blikpol.pl/laserowa-korekcja-wzroku